Năm 1970, Pasteur dùng sức nóng để ngăn chặn quá trình lên men lại rươu bia. Đến cuối thế kỷ XIX, nhờ sử dụng các phương pháp vật lý và hóa học, các dụng cụ phẩu thuật, bông băng và chỉ khâu đã được làm cho không có “ vi trùng”; một số thuốc cũng làm cho vô trùng để tiêm. Nhờ đó làm giảm các nhiễm trùng sau mổ và tạo ra những vùng cơ thể không có vi khuẩn, cần cho chẩn đoán và điều trị. Điển hình là việc dùng clorua vôi để rửa tay khi đỡ đẻ năm 1847 của Semmelweis và năm 1867 của Lister dùng phenol làm chất sát khuẩn trong ngoại khoa cho da, dụng cụ và không khí.

Tiệt trùng hay Sterilization là quy trình cần thiết trong bất cứ phòng thí nghiệm hay bệnh viện nào. Tiệt trùng giúp tiêu diệt vi khuẩn và đảm bảo môi trường thuận lợi phục vụ nghiên cứu hay khám chữa bệnh. Vậy hiện nay có các phương pháp tiệt trùng phổ biến nào?

Tiệt trùng là gì?

Tiệt trùng (Sterilization) là tiêu diệt tất cả các vi sinh vật (kể cả nha bào) và bất hoạt virus hoặc tách bỏ chúng hoàn toàn ra khỏi vật cần tiệt trùng. Tất cả các vật liệu đưa vào trong cơ thể người bệnh đều phải đảm bảo là đã được tiệt trùng, ví dụ như bơm tiêm, thuốc tiêm, chỉ khâu vết mổ, catheter, dịch chuyền, mảnh ghép.

Lưu ý: Cần phân biệt tiệt trùng với khử trùng (Disinfection) là quá trình gần giống với tiệt trùng nhưng không có tác dụng với bào tử.

Trong phòng thí nghiệm vi sinh vật, tiệt trùng là biện pháp thiết yếu cho việc phân lập, nuôi cấy và lưu giữ các vi khuẩn thuần khiết.

Các phương pháp tiệt trùng phổ biến hiện nay

Để tiêu diệt tất cả vi sinh vật thì khó khăn nhất là tiêu diệt được nha bào.

Biện pháp được áp dụng nhiều nhất để tiệt trùng là dùng nhiệt độ, các tia bức xạ giàu năng lượng và ethylenoxid. Tất cả các biện pháp đều phải đảm bảo hoạt tính tiêu diệt vi sinh vật ở cả bên trong lẫn bên ngoài vật cần tiệt trùng.

1. Tiệt trùng bằng hơi nước bão hòa/ Hấp tiệt trùng (Steam Sterilization)

Hấp tiệt trùng là cơ chế sử dụng hơi nước bão hòa ở nhiệt độ và áp suất cao để nén và tăng va đập vào vi sinh vật nhằm tiêu diệt chúng trong thời gian ngắn do sự biến tính của các thành phần enzyme và cấu trúc protein phân tử.

Phương pháp này sử dụng thiết bị chuyên dụng là nồi hấp tiệt trùng (Autoclave) để tạo ra môi trường có nhiệt độ cao từ 115°C đến 130°C và áp suất dư từ 0.5 đến 2.0 bar. Nhiệt độ dùng để kiểm soát quá trình và áp suất sẽ tạo ra nhiệt độ hơi nước yêu cầu.

Lưu ý khi sử dụng phương pháp hấp tiệt trùng:

+ Mỗi loại dụng cụ sẽ có tiêu chuẩn về thời gian và nhiệt độ tiệt trùng khác nhau, chu trình và thông số cũng khác nhau.

+ Hấp tiệt trùng đòi hỏi phải kiểm soát chính xác về thời gian tiệt trùng, nhiệt độ và áp suất. Vì vậy cần có sự giám sát các điều kiện vật lý trong nồi hấp tiệt trùng nhằm đảm bảo chất lượng thành phẩm sau khi tiệt trùng xong.

Bạn nên lựa chọn thiết bị tiệt trùng có tích hợp chức năng sấy nhiệt để tiết kiệm thời gian chờ khô dụng cụ.

Ưu điểm: hiệu quả tiệt trùng cao, chi phí thấp, ít làm hủy hoại mẫu vật tiệt trùng, không cần khử trùng trước, có thể tiêu diệt nhanh chóng các tác nhân gây bệnh (khoảng 4-15 phút từ thời điểm đạt nhiệt độ tiệt trùng) và đặc biệt là hơi nước có thể xuyên qua vải bọc, giấy gói, thùng kim loại đựng dụng cụ.

Phương pháp này thích hợp và được ứng dụng nhiều đối với các dụng cụ y tế, vật tư y tế chịu được độ ẩm và nhiệt độ từ 121°C đến 134°C.

Nhược điểm: Không dùng cho vật liệu nhạy cảm với nhiệt (nhựa, hóa chất, thiết bị điện tử), có thể gây ăn mòn dụng cụ kim loại nếu không được làm khô đúng cách.

Tiệt trùng bằng nhiệt (Dry Sterilization)

Được sử dụng phổ biến trước đây. Cơ chế là dùng khí khô ở nhiệt độ cao làm bay hơi nước của nguyên sinh chất dẫn đến phá vỡ vỏ từ đó tiêu diệt các vi sinh vật. Nhiệt độ tiệt trùng từ 150C đến 250oC không chứa hơi nước, trong thời gian từ 60 phút đến vài giờ đồng hồ.

Thiết bị tiệt trùng khô được trang bị hệ thống lưu thông khí để luôn đảm bảo nó phân bố đều và khắp buồng.

Phương pháp này được sử dụng chủ yếu cho các vật liệu không chứa nước nhưng không thể sử dụng tiệt trùng hơi nước. Cụ thể như: dầu, bột, thủy tinh và một số thuốc.

Tiệt trùng nhiệt khô có ưu điểm dễ sử dụng, thích hợp cho tiệt trùng dụng cụ thủy tinh, độ ăn mòn thấp, có thể xuyên vào chất liệu, an toàn cho môi trường. Tuy nhiên, phương pháp này không được đánh giá cao trong tiệt khuẩn dụng cụ tại các cơ sở khám bệnh chữa bệnh vì có thể gây hỏng đối với dụng cụ chịu nhiệt kém.

Tiệt trùng bằng hóa chất 

Phương pháp này sử dụng hóa chất tấn công vào cơ thể vi sinh vật để tiêu diệt chúng, vì vậy nồng độ hóa chất và thời gian ngâm phải đảm bảo để đạt hiệu quả tiệt trùng. Các hóa chất khử trùng, diệt khuẩn thường dùng là Cloramin, Phenol, Iod, H2O2.

Sử dụng hóa chất để tiệt trùng khá tốn kém song hiệu quả cũng không triệt để. Hóa chất có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng, đến môi trường hoặc gây hư hại dụng cụ cần tiệt trùng. Vì vậy, phương pháp này thường chỉ sử dụng để tiệt trùng bề mặt bàn thao tác hay mặt sàn phòng thí nghiệm, bệnh viện.

Tiệt trùng bằng khí Ethylene Oxide (EO) và formaldehyd

Khí Ethylene Oxide có tính xuyên thấu cao, có khả năng tiêu diệt các loại virus,vi khuẩn, nấm và nha bào. Phương pháp này tiệt trùng tại nhiệt độ thấp, từ 37oC – 55oC.

Hiệu quả tiệt trùng của phương pháp này phụ thuộc vào nồng độ khí, độ ẩm, thời gian tiếp xúc, nhiệt độ và bản chất ban đầu của sản phẩm. Điều kiện khử trùng thích hợp phải được xác định bằng cách thực nghiệm đối với từng loại sản phẩm.

Phương pháp này được áp dụng với những dụng cụ không chịu được nhiệt độ và độ ẩm cao nên thích hợp với tất cả vật liệu kể cả nhựa. Nhược điểm của nó là thiết bị tiệt trùng kiểm soát phức tạp, thời gian tiệt trùng kéo dài (từ 2 – 8 giờ cho 1 chu trình tiệt trùng) do mất thời gian đuổi khí và xử lý khí EO. Mặc khác, EO là loại khí độc, dễ cháy nổ và có thể gây ngộ độc, ung thư cho người vận hành. Toàn bộ quá trình tiệt trùng rất khó kiểm soát nên đòi hỏi phải có sự giám sát của nhân viên chuyên nghiệp, tay nghề cao.

Phương pháp này thường áp dụng trong các nhà máy sản xuất dược phẩm, trong tiệt trùng bao bì sản phẩm, nhà máy sản dụng cụ vật tư y tế.

Tiệt trùng Plasma

Đây là một biến thể của phương pháp tiệt trùng hóa chất khi sử dụng thiết bị tạo Plasma để biến H2O2 dạng khí thành dạng nguyên tử có tính oxy hóa cao, làm biến tính protein của vi khuẩn. Phương pháp này tiệt trùng tại nhiệt độ thấp từ 50°C – 55°C, nhưng thể tích thiết bị plama nhỏ và chi phí thiết bị cao.

Vì tiệt trùng ở mức nhiệt thấp, phương pháp này thích hợp với các dụng cụ không chịu được nhiệt độ và độ ẩm.

Tiệt trùng bằng tia cực tím (UV), tiệt trùng bằng tia hồng ngoại:

Đây là phương pháp sử dụng đèn cực tím (đèn tử ngoại – UV) tạo ra chùm tia có bước sóng quanh vùng bước sóng 260nm. Hiệu quả tiệt trùng sẽ bị hạn chế do chịu ảnh hưởng của nhiệt độ, độ ẩm môi trường và thể tích cần tiệt trùng. Biện pháp này thường sử dụng cho tiệt trùng phòng mổ, tiệt trùng không khí phòng xét nghiệm, phòng thí nghiệm.

Tiệt trùng bằng phóng xạ

Phương pháp này sử dụng tia gamma để phá huỷ các ADN của vi các vi khuẩn, vi rút hay ngăn chúng tăng sinh trở lại. Nguồn phóng xạ thường là đồng vị phóng xạ Cobalt-60. Tiệt trùng bằng phóng xạ phù hợp với các nhà máy sản xuất dược phẩm, sản xuất vật tư y tế lớn hay chiếu xạ nông sản thực phẩm.

Lọc vô trùng

Phương pháp này thường dùng để tiệt trùng cho không khí hoặc những sản phẩm sinh học không thể áp dụng phương pháp nhiệt độ hoặc những phương pháp tiệt trùng khác. Cơ chế là cho vật chủ đi qua màng lọc vô trùng trong máy và nó sẽ giữ lại các loại vi khuẩn.

Khi tiệt trùng bằng lọc vô trùng, cần ngăn chặn sự phát tán các chất ô nhiễm từ các bộ lọc. Biện pháp này có nhiều yếu tố không chắc chắn, nó được áp dụng cho một số chất như vacxin, sản phẩm huyết thanh,…

Trên đây là một số phương pháp khử trùng đang được sử dụng phổ biến trong y tế và  phòng thí nghiệm. Mong rằng những thông tin chúng tôi mang lại sẽ hữu ích cho bạn.

Các sản phẩm tiệt trùng có sẵn nổi bật của HuyHungTech:

1. Nồi hấp tiệt trùng (Autoclave):

   • HuyHungTech cung cấp nồi hấp tiệt trùng với các đặc điểm:
     • Điều khiển tự động hoàn toàn (bằng Board mạch hoặc PLC).
     • Cài đặt thời gian và nhiệt độ hấp tự động (từ nhiệt độ môi trường đến 135ºC, độ chính xác ± 2ºC).
     • Có hệ thống xả khí tự động.
     • Có các loại nồi hấp tiệt trùng dung tích lớn phục vụ nhu cầu sản xuất.
   • Đây là phương pháp tiệt trùng bằng nhiệt ẩm, rất phổ biến để tiệt trùng dụng cụ, môi trường nuôi cấy trong các phòng lab và nhà máy.

2. Tủ sấy tiệt trùng:

   • HuyHungTech cung cấp tủ sấy tiệt trùng để tiệt trùng bằng nhiệt khô.
   • Bao gồm cả tủ sấy phòng thí nghiệm thông thường và tủ sấy dung tích lớn cho sản xuất sinh dược phẩm, y tế.
   • Ngoài ra, họ còn có tủ sấy chân không nhiệt độ thấp (Vacuum Drying Oven Low Temperature), có thể được dùng cho các vật liệu nhạy cảm với nhiệt độ cao.

Ngoài các thiết bị chính phục vụ tiệt trùng, HuyHungTech còn cung cấp các sản phẩm liên quan hoặc hỗ trợ quy trình vô trùng và kiểm soát nhiễm khuẩn:

• Ống Silicon – Mỹ: Rất quan trọng trong các hệ thống xử lý chất lỏng vô trùng, chiết rót, hoặc các ứng dụng yêu cầu tiệt trùng lặp lại (ví dụ trong ngành dược phẩm, sinh học).
• Màng lọc, cột lọc: Đặc biệt là các loại màng lọc siêu sạch (ultra-pure filters) và màng lọc tiệt trùng (sterilizing grade filters) được sử dụng để loại bỏ vi sinh vật khỏi chất lỏng, giúp sản phẩm đạt độ tinh khiết cao.
• Máy kiểm tra tính toàn vẹn màng lọc (IT Tester): Thiết bị thiết yếu để kiểm tra xem màng lọc có còn khả năng giữ lại vi sinh vật hay không, đảm bảo quá trình lọc vô trùng đạt hiệu quả.
• Hệ thống lọc nước RO, Hệ thống nước pha tiêm (WFI – Water for Injection): Đây là các hệ thống sản xuất nước siêu tinh khiết, là nguyên liệu đầu vào quan trọng cho các quy trình sản xuất dược phẩm vô trùng, nơi yêu cầu độ tinh khiết cực cao.
• Hệ thống phòng sạch (Cleanroom Systems) và Passbox: Các giải pháp để kiểm soát môi trường sản xuất, ngăn ngừa nhiễm khuẩn từ bên ngoài, tạo môi trường vô trùng.
• Tủ cấy, Tủ an toàn sinh học, Tủ hút: Các thiết bị này tạo môi trường làm việc sạch, vô trùng hoặc bảo vệ người vận hành khi thao tác với các tác nhân sinh học.

Vui lòng liên hệ để có giá tốt nhất, sản phẩm chất lượng nhất, phù hợp nhu cầu sử dụng!

Địa chỉ: 32/28 Tam Đa, Phường Long Trường, Thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Hotline : 0901.203.083
Email: sale.manager@huyhungtech.com

-Sưu tầm-